Τι συμβαίνει, κατά τον Όμηρο, στον άνθρωπο που καθίσταται απεχθής ενώπιον του Θείου;

Παραθέτουμε εδώ και αναλύουμε ένα απόσπασμα από την Ιλιάδα του Ομήρου, το οποίον απαντά στο ερώτημα του τίτλου μας.

Ραψωδία Ζ, Στίχοι 200-205

Αρχαίο κείμενο: <<αλλ’ ότε δή καί κείνος απήχθετο πάσι θεοίσιν, ήτοι ο κάπ πεδίον τό Αλήϊον οίος αλάτο, όν θυμόν κατέδων, πάτον ανθρώπων αλεείνων. Ίσανδρον δέ οι υιόν Άρης άτος πολέμοιο μαρνάμένον Σολύμοισι κατέκτανε κυδαλίμοισι. τήν δέ χολωσαμένη χρυσήνιος Άρτεμις έκτα>>

Απόδοση: <<αλλ’ όταν καί κείνος απεχθής έγινε στούς θεούς πάντας, τότε κατά τό Αλήιο πεδίο μόνος πλανιόταν, τόν θυμόν του κατατρώγοντας, τίς πατημασιές ανθρώπων αποφεύγοντας. τόν γιό του Ίσανδρον ο Άρης ο αχόρταγος γιά πόλεμο καθώς πολεμούσε τούς ένδοξους Σολύμους σκότωσε. τήν άλλη χολωθείσα η Άρτεμις, μέ τά χρυσά ηνία, σκότωσεν>>

NovoScriptorium: Το απόσπασμα αναφέρεται στον Βελλεροφόντη. Προηγήθηκε, στους αμέσως προηγούμενους στίχους (τους οποίους έχουμε αναλύσει σε άλλο άρθρο μας), ένα ‘εγκώμιο’ του ίδιου ήρωα για την αρετή και ακεραιότητά του. Εδώ, δίχως να μας εξηγεί τους λόγους που συνέβη αυτό, παρουσιάζεται ένας Βελλεροφόντης ‘απεχθής στους θεούς πάντας’. Θα αποδείξουμε σε μελλοντικό μας άρθρο ότι οι ‘θεοί πάντες’ στην πραγματικότητα (και για τον Όμηρο) είναι αποκλειστικώς και μόνον ο Ζεύς, ο ‘Εις Θεός εν πάντεσσι’ των Ορφικών, για τον οποίον έχουμε ήδη μιλήσει σε έτερο άρθρο μας.

Ο άνθρωπος λοιπόν που καθίσταται ‘απεχθής στον Θεό’ έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ συγκεκριμένη σειρά συμφορών, μία, κάποιες ή και όλες μαζί. Ας τις εξετάσουμε.

α) περιπλανιέται, περιφέρεται μόνος του.

Δηλαδή, έρχονται έτσι τα πράγματα που καταλήγει να απομονώνεται από τους υπόλοιπους ανθρώπους και βρίσκεται να πάσχει από βαθύτατη μοναξιά. Λειτουργεί λοιπόν ένας μηχανισμός πάνω στον άνθρωπο αυτόν, ο οποίος απωθεί τους ανθρώπους γύρω του. Γνωρίζουμε όλοι πως ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ζώο και πως αυτή είναι η φυσιολογική του κατάσταση, η κοινωνικότητα. Όταν λοιπόν αυτή η κοινωνικότητα παύει να υφίσταται, ο άνθρωπος ζει οπωσδήποτε μια μη φυσιολογική κατάσταση. Ευλόγως, αυτή γεννά ένα σωρό –λογικώς αναμενόμενες- παρενέργειες και επιπτώσεις, αρνητικές φυσικά. Από ψυχικές και σωματικές νόσους, από παραφροσύνη μέχρι και αυτοκαταστροφή.

β) ‘όν θυμόν κατέδων’, δηλαδή ‘τρώγοντας την ζωική του ενέργεια’.

Ο άνθρωπος αυτός λοιπόν καταντάει βαρύθυμος, διαρκώς κουρασμένος σε σώμα, ψυχή και νου. Μοιάζει ως να περιγράφει αυτό που ονομάζουμε σήμερα ‘κατάθλιψη’.

γ) στα παραπάνω προστίθεται και ότι ‘αποφεύγει τις πατημασιές των ανθρώπων’.

Δηλαδή, όσο προχωράει αυτή η άσχημη κατάσταση, ο άνθρωπος καταντάει από ‘ανθρωποφοβικός’ μέχρι και ‘μισάνθρωπος’. Δεν πιστεύουμε ότι αποτελεί τυχαίο γεγονός πως άτομα που ανήκουν στον ανθρωποτύπο που σκιαγραφείται εδώ βαρύνονται συχνά με μεγάλα, πλήρως διαστροφικά και απεχθή εγκλήματα εναντίον συνανθρώπων τους αλλά και ζώων. Πηγαίνουν δε εξίσου εύκολα και στα δύο άκρα, την αυτοκαταστροφή και την καταστροφή των γύρω τους.

δ) ο απεχθής στους θεούς ‘αξιώνεται’ να χάσει-θάψει τα παιδιά του.

Είναι πάγια η πεποίθηση του Ομήρου –σε όλο του το έργο- πως οι αμαρτίες των γονέων παιδεύουν τα τέκνα ή ότι ένεκα της αμαρτίας ενός ανθρώπου είθισται να υποφέρουν πολλοί περισσότεροι, σαφώς δηλαδή πιστεύει στην λεγόμενη ‘πνευματική συλλογική ευθύνη’. Καθώς λοιπόν, εν προκειμένω, για τον γονέα δεν υπάρχει κάτι χειρότερο από το να θάπτει το παιδί του, εδώ μας λέει, εξίσου σαφώς, ότι ο απεχθής στους θεούς άνθρωπος ‘θα πάθει το χειρότερο δυνατό’.

Κι αφού διαπιστώσαμε ποια είναι τα γνωρίσματα, εκ των οποίων μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα αν και εφόσον κάποιος άνθρωπος έχει καταλήξει απεχθής στους θεούς, το τελευταίο που θα ήταν χρήσιμο να κάνουμε είναι να σκεφτούμε την σύγχρονη ατομική και κοινωνική μας κατάσταση. Εμείς πάντως στο NovoScriptorium παρατηρούμε πως όσο τα χρόνια περνούν, τόσο περισσότερο απεχθείς γινόμαστε οι άνθρωποι ενώπιον του Θείου, βάσει αποτελεσμάτων, παρατήρησης και κοινωνικών στατιστικών. Ας προβληματιστούμε όλοι πάνω στο τι φταίει. Εμείς είμαστε πεπεισμένοι πως τα πράγματα χειροτερεύουν όλο και περισσότερο λόγω της προσήλωσης του ανθρώπου στην Ύλη και τις Ηδονές αντί στο Θείον και στις Αρετές. Έχουμε δε αναφερθεί, τεκμηριωμένως, στο θέμα σε αρκετά άρθρα μας στο τμήμα ‘Φιλοσοφία’. Το κεντρικό μήνυμα δε του Ομήρου εδώ είναι ‘προσπάθησε άνθρωπε να μην γίνεις ποτέ απεχθής στο Θείον διότι θα καταστραφείς’! ή αλλιώς, ‘Ζωή χωρίς Θεό ή, ακόμη χειρότερα, με Θεομαχία είναι μια ζωή καταδικασμένη σε πλήρη αποτυχία’.

Ισίδωρος Άγγελος