Ο Όμηρος και η απόρριψη της Υλιστικής στάσεως ζωής

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε με πρωτότυπο τρόπο ένα απόσπασμα από την ‘Ομήρου Ιλιάδα’

Ιλιάς, Ραψωδία Α, Στίχοι 149-151:

Αρχαίο κείμενο: «αναιδείην επιειμένε, κερδαλεόφρον, πως τις τοι πρόφρων έπεσιν πείθηται Αχαιών η οδόν ελθέμεναι ή ανδράσιν ίφι μάχεσθαι;»

Απόδοση: «Ώχου μου, τήν αναίδεια ντυμένε, πού τό κέρδος φρονείς, πώς κάποιος πρόθυμα στά έπη σου θά πειθόταν από τούς Αχαιούς ή στήν οδό νά βγή ή μέ άνδρες δυνατά νά μάχεται;»

Εδώ, μέ τά λόγια τού Αχιλλέως προς τον Αγαμέμνονα, μας παρέχονται εξαιρετικές πληροφορίες γιά τό πώς, κατά τον Όμηρο και μέσα από τον λόγο του Αχιλλέως, δεν πρέπει νά είναι ο Ηγέτης (καθώς ο Αγαμέμνων είναι ο Άναξ, ο Ηγέτης της παρατάξεως των Αχαιών) καί τί δεν πρέπει νά κάνει, άν θέλει νά έχει τόν λαόν μέ τό μέρος του. Άς τά δούμε:

i) νά μήν είναι αναιδής

ii) νά μήν σκέπτεται τό κέρδος

Όταν υπάρχουν Ηγέτες δίχως αιδώ πού σκέπτονται αποκλειστικώς τό κέρδος, δέν μπορούν να εμπνεύσουν τόν λαό νά κάνει οτιδήποτε, πόσο μάλλον μάχη, πού είναι η υπερτάτη πράξις κινδύνου!

Ένας λαός ο οποίος εκπαιδεύεται νά βλέπει τά πάντα από οικονομιστική-υλιστική σκοπιά καί όχι κατά προτεραιότητα ψυχοπνευματικώς, σταδιακώς χάνει τήν όρεξίν του όχι μόνον γιά πόλεμον, μά γιά όλες τίς επ’ αγαθώ και ωφελεία αγωνιστικές πτυχές τής ζωής. Ο μόνος του ‘αγών’ είναι το κυνήγι του κέρδους, του ‘χρυσού’, που θα του επιτρέψει να διεκδικήσει τις Ηδονές που ποθεί αλλά και μια κάποια πιθανή ‘Δόξα’ ανάμεσα στους υπόλοιπους αντίστοιχους ανθρώπους.

Η Παιδεία λοιπόν που θα πρέπει να παρέχει μια Πολιτεία στους πολίτες της, ώστε να αποφευχθεί το παραπάνω, οφείλει να είναι προσανατολισμένη στην διδασκαλία της Αιδούς αλλά και στην αποφυγή της Υλιστικής θεωρήσεως της ζωής. Μάλλον δε, θα πρέπει να διδαχτεί η Πνευματική-Ιδεαλιστική προσέγγιση της ζωής. Η ζωή με την Ύλη και όχι για την Ύλη, με την Ψυχή και τα Ιδανικά-Αξίες στο επίκεντρο. Τούτο, ασφαλώς, θα επικουρούσε ώστε συν τω χρόνω να προκύψουν και οι αυριανοί, ικανοί Ηγέτες της Πολιτείας, που θα εμπνέουν πραγματικώς και ουσιαστικώς τον λαό.

Άνθρωπος δίχως Αιδώ είναι ικανός να πράξει τις μεγαλύτερες ασχήμιες, τόσο εις βάρος του εαυτού του όσο και εις βάρους των υπολοίπων ανθρώπων. Άνθρωπος δίχως Αιδώ αλλά επιπροσθέτως και άπληστος (με όσα άλλα αυτά συνεπάγονται) συν τω χρόνω παύει να έχει ανθρώπινα ποιοτικά χαρακτηριστικά και καταντάει έναρθρο κτήνος (τα παραδείγματα πολλά από την Ιστορία).

Όχι μόνο δηλαδή πρέπει να διαπαιδαγωγήσουμε ανθρώπους με Αιδώ (η οποία περιλαμβάνει έννοιες όπως αυτοσεβασμός, αξιοπρέπεια, σεβασμός στους άλλους ανθρώπους, σεβασμός στη Φύση, σεβασμός στον Θεό, κλπ), αλλά είναι και λίαν απαραίτητο να αποτρέψουμε τους πολίτες, από την νεαρή τους ήδη ηλικία, από τον ωφελιμισμό, τον καιροσκοπισμό και την απληστία εμφυσώντας τους το υψηλό ιδανικό της Αρετής, ώστε στόχος τους να γίνει το ευρύτερο Αγαθόν της κοινωνίας αντί για το ίδιον όφελος, η διεκδίκηση του οποίου γίνεται ακόμη και με βίαιους, άσχημους και δόλιους τρόπους όταν απουσιάζει η Αιδώς και η Αρετή, όταν εξυψώνεται το ‘Εγώ’, όταν θεριεύουν τα πάθη της Φιληδονίας, Φιλαργυρίας, Φιλοδοξίας, τα οποία η Αιδώς και η Αρετή (περιλαμβάνει την Φειδώ-Εγκράτεια, το Μέτρον, την Αγαθότητα, την Θεοσέβεια, κλπ) αποτρέπουν σε σχεδόν απόλυτο βαθμό.

Ο υπόδουλος στην Ύλη και στις Ηδονές άνθρωπος στερείται ήδη την Ελευθερία του, υποταγμένος ων στα Πάθη του! Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η άρνηση να αγωνιστεί, σε μια μάχη για παράδειγμα, αποτελεί αναμενόμενο γεγονός, καθώς το φυσικό του περιβάλλον είναι ήδη η Ανελευθερία. Κι ενώ ένας σκλάβος με αλυσίδες αισθητές μπορεί όντως κάποτε να επαναστατήσει για να αποκτήσει την Ελευθερία του, ένας σκλάβος με αόρατες αλυσίδες του τύπου που περιγράψαμε δεν θα επαναστατήσει ποτέ διότι αγνοεί την πραγματική του κατάσταση, καθώς όπως έχουμε αναλύσει σε άλλο άρθρο μας, η λογική του είναι κουρσεμένη ένεκα ελλείψεως συνέσεως.

Ισίδωρος Άγγελος