Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε και αναλύουμε τέσσερα αποσπάσματα από τον λυρικό ποιητή Πίνδαρο.
Ολυμπιόνικος ΙΙ, Στίχοι 95-98
Αρχαίο κείμενο: «αλλ’ αίνον επέβα κόρος ου δίκα συναντόμενος, αλλά μάργων υπ’ ανδρών, το λαλαγήσαι θέλον κρυφόν τιθέμεν εσλών καλοίς έργοις»
Απόδοση: «όμως στον έπαινο χιμάει ο φθόνος που δεν ανταμώνει με το δίκιο, θέλοντας με φλυαρίες μάργων* αντρών να σκεπάσει των άξιων τα έργα τα καλά»
*μάργος=εμμανής, μαινόμενος αλλά και άπληστος
NovoScriptorium: Ο Πίνδαρος αποδοκιμάζει τον φθόνο. Διαβεβαιώνει ότι αυτός είναι εξ ορισμού άδικος. Γνώρισμά του φθονερού ανθρώπου είναι η επιθετικότητα απέναντι σε οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο λαμβάνει κάποιον έπαινο. Ο φθονερός δεν αντέχει να υπάρχουν καλύτεροι άνθρωποι από εκείνον γύρω του. Και τους διαβάλλει. Μάλιστα δε φλυαρώντας. Του προσδίδει και το επίθετο ‘μάργος’, πληροφορώντας μας ότι ο φθονερός άνθρωπος διακατέχεται τόσο από μανία –άρα και μη κοσμιότητα- όσο και από απληστία. Προσεγγίζοντας το θέμα από την πνευματική του διάσταση παρατηρούμε ότι ένας άνθρωπος του φθόνου είναι σαφές ότι δεν μπορεί να έχει ευσέβεια, ούτε τα χαρακτηριστικά της θεοσεβείας, ούτε βεβαίως να λογιστεί ως αγαθός σε απολύτως καμία περίπτωση. Διότι ο θεοσεβής, ευσεβής και αγαθής προαιρέσεως άνθρωπος, ο έχων τα χαρακτηριστικά του Φιλοσόφου –όπως σε προηγούμενα άρθρα μας έχουμε εξηγήσει- αποφεύγει την αδικία, την αυτοδικαίωση, την κτητικότητα, την κακότητα γενικώς, την φλυαρία, είναι κόσμιος, δεν κρίνει τους άλλους πριν κρίνει αυστηρά τον εαυτό του, στην ύλη δίνει την σημασία που της αναλογεί για την επιβίωσή του και ουχί προς απόκτηση ηδονών ή εξουσίας. Είναι φιλάνθρωπος και ελεήμων.
Ολυμπιόνικος IV, Στίχοι 17-18
Αρχαίο κείμενο: «ου ψεύδεϊ τέγξω λόγον. Διάπειρά τοι βροτών έλεγχος»
Απόδοση: «με ψέματα δεν θα λερώσω τα λόγια μου. Η δοκιμασία ελέγχει τους ανθρώπους»
NovoScriptorium: Εδώ ο Πίνδαρος αποδοκιμάζει την ψευδολογία. Καταθέτει επίσης την θέση ότι οι δοκιμασίες αποτελούν ‘έλεγχο’ των ανθρώπων. Για την σημασία της Αληθείας δεν πιστεύουμε ότι είναι αναγκαία κάποια ιδιαίτερη ανάλυση. Όσο για τον ‘έλεγχο’ αρχικώς θα παραθέσουμε δύο διδαχές του Αγίου Μάρκου του Ασκητή:
«Στις ακούσιες θλίψεις είναι κρυμμένο το έλεος του Θεού, το οποίο τραβά σε μετάνοια εκείνον που δείχνει υπομονή και τον γλιτώνει από την αιώνια κόλαση»
«Κάθε θλίψη ελέγχει την κλίση του θελήματος, αν κλίνει στα δεξιά ή στα αριστερά. Γι’ αυτό η θλίψη που μας συμβαίνει λέγεται πειρασμός, επειδή παρέχει πείρα, δηλαδή φανερώνει στον θλιβόμενο τα κρυφά θελήματά του»
Πιστεύουμε ότι και ο Πίνδαρος κινείται σε τούτη την γραμμή, ακόμη κι αν δεν το εννοεί αυστηρώς θεολογικά –που όπως έχουμε αναλύσει ως τώρα, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως το εννοεί και κατ’ αυτόν τον τρόπο. Κάθε δυσκολία στη ζωή του ανθρώπου, εφόσον γίνεται αφορμή για εμβάθυνση της αυτογνωστικής διαδικασίας, αποτελεί ‘δωρό’! Εφόσον ο άνθρωπος βγαίνει πιο έμπειρος και δυνατός –όπως το σώμα μας όταν καταφέρνει να νικήσει έναν ιό ας πούμε- κάθε φορά που ξεπερνά μια δοκιμασία τότε αυτό μόνο καλό είναι! Και βεβαίως, αποτελεί και μιας μορφής ‘έλεγχο’ και από το Θείον ως προς τα πεπραγμένα του ανθρώπου. Και για τούτη την ζωή και για την αιωνιότητα –κάτι το οποίο σαφώς πίστευαν οι Φιλόσοφοι.
Ολυμπιόνικος VIII, Στίχος 8
Αρχαίο κείμενο: «άνεται δε προς χάριν ευσεβίας ανδρών λιταίς»
Απόδοση: «ανταμείβονται οι δεήσεις που γίνονται μ’ ευσέβεια»
NovoScriptorium: Εδώ πληροφορούμαστε για την σημασία της ευσέβειας αλλά και την σημασία της προσευχής! Ο Πίνδαρος συνιστά λοιπόν στον άνθρωπο να προσεύχεται στο Θείον. Ο τρόπος δε που αυτό πρέπει να γίνεται είναι με μεγάλο σεβασμό, καθώς αυτό σημαίνει και ‘ευσέβεια’. Βεβαίως, μια προσευχή που γίνεται με μεγάλο σεβασμό, άρα με την καρδιά πραγματικά ταπεινή ενώπιον Θεού, με δέος –φόβο Θεού δηλαδή- αλλά και πίστη απόλυτη, είναι σχεδόν σίγουρο ότι εισακούεται μετ’ ανταποκρίσεως από τον Θεό. Δεν θα γράψουμε εμείς εδώ για την αξία της πίστεως και της προσευχής! Η Αγία Γραφή και οι Πατέρες τα περιγράφουν με σαφήνεια και σε όλες τους τις εκφάνσεις.
Ολυμπιόνικος VIII, Στίχοι 72-73
Αρχαίο κείμενο: «Αΐδα τοι λάθεται άρμενα πράξαις ανήρ»
Απόδοση: «ξεχνάει κανείς τον Άδη όταν χαίρεται»
NovoScriptorium: Είναι εκπληκτικό αυτό που γράφει εδώ ο Πίνδαρος. Οι Ορθόδοξοι Πατέρες μας πληροφορούν ότι ο άνθρωπος που διατηρεί διαρκώς ‘μνήμη θανάτου’, δηλαδή τον ‘νου του στον Άδη’, προστατεύει τον εαυτό του διαρκώς από το να πέφτει σε σφάλματα, μικρά και μεγάλα –αμαρτίες. Διότι διαρκώς σκέπτεται τον Θεό και αν αρέσει σε Εκείνον, καθώς Εκείνος είναι που θα τον κρίνει εν τέλει. Άρα, η ‘μνήμη του θανάτου’ γίνεται αρωγός σωτηρίας για τον άνθρωπο -και στην εδώ ζωή και στην αιωνιότητα. Ο άνθρωπος πολλές φορές παρασυρόμενος από πρόσκαιρες επιτυχίες και χαρές έχει την ψευδαίσθηση ότι ‘δεν χρειάζεται Θεό’, άρα δεν νιώθει και την ανάγκη να ελέγχει τόσο αυστηρά τις σκέψεις και πράξεις του. Είναι διαπιστωμένο, πέραν πάσης αμφιβολίας, πως αυτή η στάση ζωής οδηγεί σε μεγάλες συμφορές, ακόμη και στον όλεθρο. Είτε λοιπόν χαιρόμαστε, είτε πάσχουμε, πάντοτε στο νου μας αναγκαίο είναι να έχουμε τον Θεό. Διότι αυτό μας συμφέρει από κάθε άποψη.
Ισίδωρος Άγγελος
Novo Scriptorium 
Leave a Reply