Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το κεφάλαιο ‘Πρός τους Ομογενείς Νέους’, της ‘Ωγυγίας‘ του Αθανασίου Σταγειρίτη, Τόμος Α, Σελ. 9-22, το οποίο δίνει απάντηση στο ερώτημά μας.
“Η Μυθολογία, ομογενείς και φιλόμουσοι Νέοι, Μυθολογία απλώς εννοουμένη, κατά το όνομα, φαίνεται ευλόγως, ως περιττόν τι και ανωφελές, και ουδεμίας προσοχής και περιεργείας άξιον, ειμή, πεδιάς ένεκα μόνον και διατριβής. Ως Αρχαιολογία δε θεωρουμένη, και ως ιστορία της αρχής των αρχαιοτάτων εθνών, της καταστάσεως των εθίμων, της πολιτικής, τακτικής, των τεχνών, επιστημών, της φιλολογίας και φιλοσοφίας, φαίνεται τω όντι μάθημα πρώτιστον, και πολλής περιεργείας και ζητήσεως άξιον, ώστε ουδείς επιστήμων, ή φιλόσοφος, ή φιλόλογος, ή πολιτικός, ή στρατηγικός, ή τεχνίτης εξαιρεί εαυτόν της γνώσεως τούτου, ουχί μόνον δια την υπόληψιν της αρχαιότητος, και απλήν περιέργειαν, αλλ’ εξ ανάγκης, δια την απ’ αυτού ωφέλειαν. Και αν τις έλεγεν, ότι δεν έχει χρείαν της γνώσεως ταύτης, έπιπτεν εις την αυτήν κατάκρισιν, ως ότε έλεγεν, ότι δεν έχει χρείαν ιστορίας.
(…) Οι Αρχαιολόγοι διαιρούσι την αρχαίαν ιστορίαν του κόσμου εις τρεις Αιώνας, κατά την εθνικήν ιστορίαν. Και τον μεν πρώτον ονομάζουσιν Άδηλον, τον δε δεύτερον Μυθολογικόν, και τον τρίτον Ιστορικόν. Και τον μεν Άδηλον ορίζουσιν απ’ αρχής του κόσμου, μέχρι του κατακλυσμού του Ωγύγου, τον οποίον λέγουσι και Αιώνα των Θεών, επειδή τότε εβασίλευαν οι Θεοί, ο Ουρανός, ο Κρόνος, ο Ζεύς, και οι λοιποί. Έτι δε εις τούτον τον αιώνα ήτον και εκείνη η αρχαϊκή συνήθεια της αποθεώσεως των ανθρώπων, δια τας αρετάς αυτών, ως ρηθήσεται εις διαφόρους περιστάσεις. Δια τούτο οι Ποιηταί αναφέρουσι τινα πράγματα διώνυμα, λέγοντες, οι μεν Θεοί ωνόμαζον αυτό ούτως, οι δ’ άνθρωποι ούτως.
(…) Άδηλος δε ωνομάσθη, επειδή είναι τω όντι άδηλος, μή έχων λαβήν χρονικήν, ούτε της αρχής, ούτε της διαρκείας, ούτε του τέλους αυτού. Όθεν αγνοείται εις ποίον μέρος του χρόνου κρέμαται. Επειδή είναι αδύνατον να γένη συμπερασμός, κατά γενεάς, διότι τα αρχαιότατα έθνη αναφέρουσι διαφόρους τους προγόνους αυτών, κατά τε τα πρόσωπα και τον αριθμόν, και ποίον είναι το αρχαιότερον αγνοείται. Έτι δε και η χρονολογία αυτών είναι ακατάληπτος. Επειδή αριθμούσι πολλών χιλιάδων χρόνων την ζωήν του ανθρώπου, ως ρηθήσεται εις τους οικείους τόπους. Και ούτως αι δοκιμαί και αι εξετάσεις μέχρι τούδε, δεν εύρον την πιθανολογίαν. Έτι δε και αι γεννήσεις των προσώπων εκείνον είναι αμφίβολοι, και οι τόποι, και τα ονόματα, και πάντα σχεδόν τα σωζόμενα του Αιώνος εκείνου. Όθεν ωνόμασαν αυτόν ευλόγως άδηλον.
Τον δε Μυθολογικόν ορίζουσιν από του κατακλυσμού του Ωγύγου μέχρι της αρχής των Ολυμπιάδων, τον οποίον ονομάζουσιν και Ηρωϊκόν, επειδή τότε εις αυτόν τον Αιώνα εχρημάτισαν οι Ήρωες, οι απόγονοι και διάδοχοι των Θεών νομιζόμενοι. Μυθολογικός δε ωνομάσθη, επειδή νενευρωμένος ων οπωσούν δια της ιστορίας, έχει τας Ηρωϊκάς πράξεις μεμιγμένας με μύθους, κατά την αρχαίαν συνήθειαν. Τούτου όμως η διάρκεια ορίζεται οπωσούν πιθανώς δια της χρονολογίας. Τον δε Ιστορικόν ορίζουσι τινές από της αρχής των Ολυμπιάδων μέχρι της γεννήσεως του Ιησού Χριστού, όθεν άρχεται η νέα ιστορία. ωνομάσθη δε Ιστορικός, επειδή έκτοτε άρχεται η χρονολογία των Ελλήνων κανονικώς.
(…) Τούτων ουν ούτως εχόντων, η ιστορία αναφέρει περιστατικώς τα συμβεβηκότα μόνον του Ιστορικού Αιώνος, τα δε λοιπά των δύο προτέρων Αιώνων, πρέπει να τα ζητήσωμεν εις την Μυθολογίαν, τουτέστιν εις την Αρχαιολογίαν.
(…) ο αγνοών την ιστορίαν, μυθολογίαν, και τα έθιμα, των αιώνων εκείνων, να μη νομίση ότι είναι δυνατόν να εννοήσει Ποιητήν, ή Συγγραφέα.
(…) Ωνόμασα δε την πραγματείαν ταύτην Ωγυγίαν, επειδή πραγματεύεται περί της αρχαιότητος, τα δε αρχαιότατα πράγματα ωνόμαζον ωγύγια οι Έλληνες, δια την αρχαιότητα του Ωγύγου.
(…) Επειδή όμως είναι αδύνατον να μάθη εντελώς ο άνθρωπος όλας τας μαθήσεις, δια το βραχύ της ζωής, ως έλεγε και ο Θεόφραστος, μανθάνει τας αναγκαιοτέρας. Και ο γινώσκων περισσοτέρας, εκείνος είναι φιλοσοφώτερος, επειδή εννοεί, και κρίνει καλήτερον τα πράγματα, δια της πολυμαθείας. Όθεν δεν πρέπει να ελπίζωμεν, ότι δυνάμεθα να εννοήσωμεν συγγραφέα άνευ πολυμαθείας (…)
Έρευνα-Αποδελτίωση: Φιλάρετος Ομηρίδης
Novo Scriptorium 
Leave a Reply